Dialog motywujący to oparta na współpracy forma prowadzenia rozmowy, której celem jest wydobywanie i wzmacnianie motywacji klienta do zmiany. Osoba, która prowadzi dialog motywujący osiąga to dzięki swojej postawie, umiejętnościom i zasadom prowadzenia dialogu. Wymaga to zajęcia przez profesjonalistę pozycji partnerskiej (nie-eksperckiej i konfrontacyjnej, która uruchamia lub nasila opór) wyrażającej się postawą ukierunkowaną na współpracę, wydobywanie od klienta jego własnych pomysłów i rozwiązań oraz poszanowanie jego autonomii. Motywacja staje się procesem rozwijającym się w dialogu – klient odkrywa ją w trakcie rozmowy z profesjonalistą. Bycie autorem wewnętrznego ukierunkowania na osiągnięcie korzystnych dla siebie efektów daje klientowi większą szansę na długoterminową zmianę zachowania. Sprzyja to bowiem identyfikacji z podjętymi decyzjami i wzmacnia poczucie odpowiedzialności.
Wśród podstawowych metod, które umożliwiają prowadzenie rozmowy w duchu dialogu motywującego znajdują się: zadawanie pytań otwartych, słuchanie z odzwierciedlaniem, podsumowanie, dowartościowanie.
Do podstawowych zasad pracy w duchu dialogu motywującego należą:
- wyrażanie empatii – osoba prowadząca aktywnie słuchając stara się zrozumieć uczucia, potrzeby i sytuację klienta, powstrzymując się przed ocenianiem, krytykowaniem i obwinianiem,
- rozwijanie rozbieżności – osoba prowadząca pomaga w uświadamianiu kosztów niekonstruktywnego zachowania i korzyści ze zmiany,
- podążanie za oporem - osoba prowadząca dialog dąży do zrozumienia sytuacji klienta a nie do zlikwidowania oporu,
- wspieranie poczucia sprawczości - osoba prowadząca dialog wzmacniania wiarę klienta we własne możliwości.