ROZSZERZONA TEORIA KRYZYSU (Richard James, Burl Gilliland)

Teoria ta odnosi się do psychologicznych, społecznych, środowiskowych, sytuacyjnych czynników, których współwystępowanie może sprawić, że dane zdarzenie nabiera charakteru kryzysu rozumianego jako stan zaburzenia równowagi życiowej. Teoria ta korzysta z różnych podejść psychoterapeutycznych (m.in. z teorii psychoanalitycznej, teorii systemów, teorii adaptacyjnej, teorii interpersonalnej). W sposób uproszczony jej główne założenia dotyczące tego, jak można pomóc jednostce w poradzeniu sobie z sytuacją kryzysową są następujące:

  • ważne są przeżycia osoby doświadczającej kryzysu – praca z nią powinna rozwijać wgląd w przyczyny i mechanizmy zachowywania się w określony sposób w sytuacji kryzysu (teoria psychoanalityczna),
  • na kryzys należy spojrzeć z perspektywy systemów interpersonalnych -wzajemnych relacji i zależności zachodzących pomiędzy osobą przeżywającą kryzys a innymi osobami, zdarzeniami, emocjami, informacjami, ideami) (teoria systemów),
  • wyuczone nieadaptacyjne sposoby zachowywania, negatywne myślenie, destrukcyjne mechanizmy obronne podtrzymują kryzys. Poradzeniu sobie z kryzysem może sprzyjać zmiana zachowania na adaptacyjne, negatywnego myślenia na pozytywne oraz mechanizmów obronnych, na takie, które pomagające lepiej funkcjonować (teoria adaptacyjna),
  • poczucie własnej wartości pomaga w przezwyciężeniu kryzysu. Kształtuje się ono w oparciu o takie wartości jak: otwartość, zaufanie, dzielenie się z innymi, poczucie bezpieczeństwa, empatia, autentyczność i szczerość (teoria interpersonalna).

Wskazania dla profilaktyki

Teoria ta podkreśla znaczenie w pokonywaniu kryzysu takich indywidualnych zasobów jak:

  • rozumienie własnych reakcji i zachowania w sytuacji kryzysowej,
  • poczucie własnej wartości, które umożliwia podejmowanie decyzji,
  • adaptacyjne zachowania w sytuacji kryzysowej.