Ewaluacja Unplugged w Polsce
Ewaluacja została przeprowadzona w okresie od lipca 2013 roku do listopada 2014 roku w ramach projektu badawczego zleconego przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii. Realizatorem badania była Agencja Badawczo-Informacyjna PASAD.
Cele ewaluacji wyników:
Badania młodzieży uczestniczącej w programie realizowane były w modelu pre-posttestowym z udziałem grupy kontrolnej. Posttest odbywał się w klasach eksperymentalnych 3 miesiące po zakończeniu programu, w klasach kontrolnych w terminach porównywalnych z terminami badań w klasach eksperymentalnych. Badaniem objęto szkoły z terenu dwóch województw – świętokrzyskiego i łódzkiego.
Wyniki ewaluacji:
Ewaluowany program Unplugged okazał się skuteczny w ograniczaniu używania marihuany i haszyszu, udział w programie zmniejsza ryzyko picia wódki i upijania się. Rezultaty są rejestrowane 3 miesiące po jego zakończeniu.
Powyższy wniosek sformułowano na podstawie wyników obrazujących pozytywny wpływ programu na wybrane zachowania ryzykowne dotyczące używania substancji psychoaktywnych zarejestrowany w następujących obszarach:
• używanie konopi kiedykolwiek w życiu i w okresie ostatnich 12 miesięcy,
• picie wódki w okresie ostatnich 30 dni,
• upicie się kiedykolwiek w życiu.
Program ogranicza pozytywne oczekiwania i postawy uczestniczącej w nim młodzieży wobec używania tytoniu, alkoholu, marihuany i haszyszu.
Powyższy wniosek sformułowano na podstawie następujących wyników:
• wzrosła obawa przed uzależnieniem się od papierosów,
• wzrosło przekonanie, że gdyby uczestnicy programu pili alkohol w następnym miesiącu, mieliby kłopoty z rodzicami.
Absolwenci programu rzadziej niż uczniowie z grupy kontrolnej uważali za prawdopodobne w pomiarze końcowym, że:
• byliby bardziej popularni, gdyby w następnym miesiącu pili alkohol,
• za rok będą pili alkohol (piwo, wino, wódkę),
• za rok będą palić marihuanę lub haszysz.
Absolwenci programu rzadziej niż uczniowie z grupy kontrolnej akceptowali w pomiarze końcowym stwierdzenie, że narkotyki pomagają ludziom w pełni doświadczać życia. Absolwenci programu – w przedstawionej badanym sytuacji sprzyjającej kupnu alkoholu – rzadziej w pomiarze końcowym oceniali jako prawdopodobne kupno alkoholu w porównaniu z uczniami z grupy kontrolnej.
38% uczniów uznało, że udział w programie zwiększył ich umiejętności chronienia siebie przed uzależnieniem od środków uzależniających. 29% zajęło postawę ambiwalentną (częściowo nie, częściowo tak). 33% uczestników jest zdania, że udział w programie nie zwiększył ich umiejętności chronienia siebie przed uzależnieniem od środków uzależniających. Opinie dziewcząt i chłopców nie różniły się istotnie. Młodsi uczestnicy programu istotnie częściej uznawali, że program poprawił ich umiejętności chronienia siebie przed uzależnieniem od środków uzależniających w porównaniu ze starszymi.
W grupach eksperymentalnej i kontrolnej stwierdzono wzrost odsetka osób sięgających po substancje psychoaktywne. Statystycznie istotne różnice zauważono w przypadku używania alkoholu (alkohol kiedykolwiek w życiu, upijanie się kiedykolwiek w życiu, picie wódki w ostatnich 30 dniach w grupie kontrolnej, picie piwa w ostatnich 30 dniach) i marihuany (użycie kiedykolwiek w życiu) . Komentarz: Eksperymentowanie z substancjami psychoaktywnymi (tytoniem, alkoholem, substancjami nielegalnymi) oraz postawy i opinie dotyczące substancji psychoaktywnych są funkcją wieku w badanych kategoriach wiekowych (12-14 lat): dorastaniu towarzyszy wzrost akceptacji dla eksperymentowania z substancjami psychoaktywnymi oraz wzrost postaw i opinii akceptujących substancje psychoaktywne.
Rodzice uczniów uczestniczących w programie zarejetrowali poprawe w szczególności zakresie:
- wiedzy w zakresie mechanizmów własnych zachowań (rozumienie siebie – swoich zachowań i emocji)
- wiedzy na temat potrzeb dziecka i sposobów ich zabezpieczania
- wiedzy dotyczącej uzależnień i zapobiegania im.
Ewaluacja Unplugged w Europie
Ewaluacja Unplugged w ramach międzynarodowego projektu EU DAP została przeprowadzona w latach 2004 – 2006.
W wyniku badań ewaluacyjnych stwierdzono, iż:
- program jest efektywny w ograniczaniu używania alkoholu, papierosów
i narkotyków, a rezultaty utrzymują się ponad rok po programie; - udział w programie zmniejsza ryzyko codziennego palenia papierosów
i epizodów upijania się; - program wzmacnia umiejętności odmawiania;
- ogranicza pozytywne oczekiwania i postawy odnośnie alkoholu, tytoniu, marihuany i narkotyków;
- program jest bardziej skuteczny w zapobieganiu używania niż wpływu na zaprzestanie używania (np. dla uczniów palących codziennie okazał się nieskuteczny);
- występują różnice efektywności programu ze względu na płeć – program jest bardziej skuteczny dla chłopców niż dla dziewcząt.