Skuteczne strategie i programy
Okres adolescencji przygotowuje młodego człowieka do usamodzielnienia się i wejścia w dorosłość. Zmiany cywilizacyjne i zwiększone wymagania edukacyjne przyczyniły się do znacznego wydłużenia okresu przygotowania młodzieży do dorosłego życia. Wielu młodych ludzi w wieku dwudziestu paru lat nie spieszy się z realizacją zadań rozwojowych okresu dorosłości – zakładaniem rodziny, samodzielnością finansową, podejmowaniem stałej pracy lub innych zobowiązań społecznych.
Przedłużający się okres „zawieszenia” sprzyja wielu zachowaniom ryzykownym, w tym nadużywaniu substancji psychoaktywnych. Wczesna dorosłość jest dla wielu młodych ludzi okresem najbardziej intensywnych kontaktów z alkoholem, nikotyną lub narkotykami. Ekscesy alkoholowe i eksperymenty narkotykowe są często powiązane z bujnym życiem towarzyskim, odwiedzaniem klubów nocnych i innych miejsc rekreacji, kibicowaniem na imprezach sportowych lub udziałem w koncertach i innych wydarzeniach artystycznych.
Dlatego skuteczne strategie profilaktyczne dotyczące młodych dorosłych idą zwykle w dwóch kierunkach. Z jednej strony polegają na ograniczaniu dostępności do legalnych substancji psychoaktywnych poprzez politykę fiskalną i inne regulacje prawne utrudniające dostęp do alkoholu i nikotyny, a drugiej strony dążą do minimalizowania szkód związanych z nierozsądnym korzystaniem z substancji psychoaktywnych. Krótkie interwencje profilaktyczne, których celem jest motywowanie do zmiany ryzykownego zachowania (opisane przy omawianiu okresu adolescencji powyżej) są również skuteczną strategią w odniesieniu do młodych dorosłych.
Polityka ograniczania dostępu do legalnych substancji psychoaktywnych.
Ze względu na znaczne rozpowszechnienie, nadużywanie alkoholu i regularne palenie papierosów stanowi bardzo poważne zagrożenie dla stanu zdrowia publicznego młodych dorosłych. Co więcej, młodzi ludzie w poszukiwaniu nowych doznań łączą nadużywanie alkoholu i palenie tytoniu z używaniem narkotyków lub nowych substancji psychoaktywnych. W ten sposób wchodzą na bardzo ryzykowna ścieżkę mieszania i interakcji różnych substancji psychoaktywnych. Dlatego ograniczanie dostępu do legalnych substancji psychoaktywnych jest ważnym elementem dbania o zdrowie publiczne.
Polityka ograniczania dostępu do legalnych substancji psychoaktywnych polega na zintegrowanym stosowaniu kilku instrumentów prawnych, w tym zwiększaniu cen napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych, podnoszeniu wieku uprawniającego do legalnego zakupu tych produktów i zakazu reklamy wyrobów tytoniowych oraz wysokoprocentowych napojów alkoholowych.
Kluczowe składniki polityki ograniczania dostępu do substancji psychoaktywnych
- podwyższanie cen napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych połączone z kontrolą nielegalnej produkcji i przemytu,
- ograniczanie liczby punktów sprzedaży alkoholu i wyrobów tytoniowych oraz skracanie ich czasu pracy,
- podwyższanie wieku uprawniającego do legalnego zakupu alkoholu oraz wyrobów tytoniowych,
- egzekwowanie przepisów zakazujących sprzedaży substancji psychoaktywnych młodzieży poniżej minimalnego wieku uprawniającego do sprzedaży,
- zakaz reklamy napojów alkoholowych kierowanej do dzieci i młodzieży,
- zakaz reklamy wyrobów tytoniowych.
Antyskładniki polityki ograniczania dostępu do substancji psychoaktywnych
- zwiększanie liczby punktów sprzedaży napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych,
- brak ograniczeń dotyczących czasu pracy punktów sprzedaży (otwarte 24 godziny na dobę),
- brak limitu wieku uprawniającego do zakupu napojów alkoholowych lub wyrobów tytoniowych,
- brak lub niestosowanie sankcji prawnych wobec sprzedawców łamiących zakaz sprzedaży młodzieży niepełnoletniej alkoholu/ wyrobów tytoniowych,
- reklamowanie napojów alkoholowych na imprezach przeznaczonych dla młodzieży (koncertach, wydarzeniach sportowych, piknikach rodzinnych).
Minimalizowanie szkód w miejscach zabawy i rekreacji.
Niektórzy młodzi ludzie, mimo świadomości zagrożeń, wybierają ryzykowny styl życia i nie chcą zrezygnować z nadużywania alkoholu, stosowania narkotyków lub podejmowania ryzykownych kontaktów seksualnych. Miejscami realizacji takiego stylu życia są często kluby, puby, bary, restauracje, dyskoteki i inne miejsca zabawy i rekreacji, przeznaczone głownie dla młodych dorosłych. Okazuje się, że w tych miejscach wysiłek profilaktyczny warto skoncentrować na takich działaniach, które mogą zmniejszać niepożądane skutki związane z zachowaniami ryzykownymi.
U podstaw tej strategii edukacyjnej leży pragmatyczny sposób myślenia o rozwiązywaniu
problemów społecznych lub zdrowotnych, zwany w skrócie „strategią minimalizowania szkód”. Tak strategia przynosi wymierne pozytywne efekty. Dlatego miejsca zabawy i rekreacji są dogodnym miejscem działań profilaktycznych.
Kluczowe składniki programów minimalizowania szkód w miejscach zabawy i rekreacji
- przeszkolenie pracowników oraz właścicieli lub kierownictwa klubów, barów i innych miejsc rekreacji w zakresie odpowiedzialnej sprzedaży napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych oraz postępowania z osobami w stanie intoksykacji lub poważnego zatrucia,
- konsultacje lub fachowe wsparcie dla pracowników tych miejsc, którzy tego potrzebują,
- aktywny udział innych służb wspomagających pracowników miejsc zabawy i rekreacji w programach minimalizowania szkód (np. policja, party workerzy),
- przekaz informacji dla osób zainteresowanych o miejscach udzielających pomocy w przypadku problemów alkoholowych, narkotykowych lub zdrowia psychicznego.
Antyskładniki programów minimalizowania szkód w miejscach zabawy i rekreacji
- niedoświadczony i nieprzeszkolony personel miejsc rekreacji i zabawy dla młodzieży,
- brak wsparcia ze strony władz lokalnych dla działań profilaktycznych w miejscach rekreacji i zabawy,
- brak organizacji mających doświadczenia w street workingu i strategii minimalizowania szkód.