Stanowisko Zespołu ds. rekomendacji programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego w sprawie realizacji on-line rekomendowanych programów profilaktycznych

W ostatnich miesiącach do instytucji tworzących System Rekomendacji wpływa wiele pytań ze strony samorządów lokalnych m.in. o to, czy programy znajdujące się w Bazie programów rekomendowanych: https://www.programyrekomendowane.pl/ utworzonej w ramach Systemu Rekomendacji Programów Profilaktycznych  i Promocji Zdrowia Psychicznego mogą być realizowane w wersji on-line i finansowane ze środków publicznych przez jednostki samorządu terytorialnego.

Zespół ds. Rekomendacji informuje, że programy aktualnie znajdujące się w Bazie nie były przygotowane do realizacji przy wykorzystaniu narzędzi teleinformatycznych. W związku z tym, w przypadku podjęcia realizacji danego programu w formule on-line należy zaznaczyć, że jest to wersja lub adaptacja programu, która nie podlegała badaniom ewaluacyjnym.
Tym samym nie jest to program legitymujący się rekomendacją, a jedynie program opracowany na podstawie rekomendowanego programu.

Należy również rozdzielić dwie kwestie: szkolenie przygotowujące nowych realizatorów programu  (np. nauczycieli) i prowadzenie programu z docelowym odbiorcą: dziećmi, młodzieżą lub dorosłymi w formule pracy online.

Szkolenie dla realizatorów zwykle udaje się przeprowadzić przy wykorzystaniu narzędzi teleinformatycznych bez wprowadzania do programu szkolenia znaczących modyfikacji. Natomiast w przypadku  zajęć profilaktycznych prowadzonych  on-line dla docelowych adresatów: dzieci, młodzieży lub dorosłych nie dysponujemy wynikami badań ewaluacyjnych weryfikujących  skuteczność tej formy realizacji. Nie można zatem wiarygodnie i rzetelnie orzec o pozytywnym wpływie programu na jego uczestników, przede wszystkim na oczekiwaną zmianę ich zachowania.   

Bazie znajdują się programy oparte na naukowych podstawach, wykorzystujące skuteczne strategie profilaktyczne. Jest to bardzo solidny fundament merytorycznej konstrukcji programów. Mając zatem świadomość zarówno mocnych podstaw teoretycznych programów, jak i ograniczeń wynikających z aktualnych realiów życia (ograniczeń związanych z pandemią Covid-19), przy podejmowaniu decyzji o adaptacji tych programów do realizacji w trybie pracy zdalnej zalecamy kontakt z autorami i podmiotami odpowiedzialnymi za konkretny program. Tylko we współpracy z nimi powinny zapadać decyzje o możliwościach i kierunkach adaptacji, ewentualnych modyfikacjach dotyczących czasu trwania zajęć czy zawartości merytorycznej lub rezygnacji z realizacji części jakiegoś scenariusza, jeśli niemożliwy jest do zrealizowania  w formule zajęć on-line. Celem takiego kontaktu i weryfikacji możliwości realizacji danego programu rekomendowanego przy wykorzystaniu narzędzi teleinformatycznych  jest troska o zachowanie jakości i skuteczności realizowanych działań oraz adekwatności do potrzeb grupy odbiorców. 

Zespół ds. Rekomendacji zwraca uwagę, że adaptacja danego programu rekomendowanego do realizacji z wykorzystaniem narzędzi teleinformatycznych może uzyskać rekomendację, jeśli podmiot odpowiedzialny za dany program złoży do Systemu Rekomendacji Programów Profilaktycznych i Promocji Zdrowia Psychicznego odpowiedni wniosek (kwestionariusz) Ocena takiego programu będzie podlegać takim samym regułom i zasadomjak jego oryginalna wersja przeznaczona do realizacji bezpośredniej.

Pismo podpisali członkowie Zespołu ds. Rekomendacji Programów Profilaktycznych i Promocji Zdrowia Psychicznego:

Anna Borucka
Katarzyna Dąbrowska
Robert Frączek
Bartosz Kehl
Dorota Macander
Agnieszka Pisarska
Anna Radomska
Elżbieta Stawecka
Jolanta Terlikowska