Charakter i rozmiary zjawiska
Przedstawiony opis powinien definiować naturę i rozmiar zjawiska, którego dotyczy program oraz wskazywać adresatów programu. Ważne jest również, by zawierał informację na temat przyczyny i mechanizmów, które mają wpływ na występowanie danego zjawiska oraz mechanizmów i/lub czynników, które mogą temu zapobiegać.
W przypadku programów o zasięgu lokalnym, odpowiadającym specyficznym potrzebom danej społeczności, niezbędne jest również przedstawienie diagnozy sytuacji lokalnej. Diagnoza powinna przedstawiać dane umożliwiające sformułowanie problemu. Dane powinny być aktualne, tzn. obejmować możliwe najnowsze dostępne badania, adekwatne do zasięgu programu (np. dla programu lokalnego – dane z poziomu lokalnego, a nie ogólnopolskiego) oraz dotyczyć populacji, do której jest skierowany program. Diagnoza powinna wskazywać źródła przytaczanych danych.
Problem
Na podstawie informacji zawartych w opisie zjawiska powinien zostać sformułowany problem, którego rozwiązaniu będzie poświęcony program. Pomiędzy zidentyfikowanymi przyczynami i mechanizmami opisywanego zjawiska a zdefiniowanym problemem powinien istnieć logiczny związek.
Czynniki ryzyka i czynniki chroniące
Program powinien zmierzać do ograniczenia wpływu określonych czynników ryzyka i wzmacniania działania określonych czynników chroniących związanych ze identyfikowanym problemem.
Czynniki ryzyka są to cechy jednostki i jej środowiska (rodzinnego, szkolnego, rówieśniczego, lokalnego i makrospołecznego), które wiążą się z podwyższonym ryzykiem wystąpienia i nasilenia chorób i/lub problemów związanych z zachowaniem.
Czynniki chroniące są to cechy jednostki i jej środowiska rodzinnego, szkolnego, rówieśniczego, lokalnego i makrospołecznego), które wzmacniają potencjał zdrowotny i zmniejszają bądź redukują działanie czynników ryzyka.
Przykład
W przypadku gdy celem głównym programu jest opóźnienie inicjacji alkoholowej, powinien on osłabiać czynniki ryzyka takie jak m.in. negatywny wpływ przekazu medialnego a wzmacniać czynniki chroniące jakim są odpowiednie postawy i zachowania rodziców.
Źródło:
Ostaszewski K. (2008), Czynniki ryzyka i czynniki chroniące w zachowaniach ryzykownych dzieci i młodzieży. (w:) Mazur J. i wsp. Czynniki chroniące młodzież 15-letnią przed podejmowaniem zachowan ryzykownych. Raport z badań HBSC 2006. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa, s. 19-46.
Radomska A., Bronisława K., Jarmołowska K. Okulicz- Kozaryn K., Macander D., Borkowska A., Terlikowska J., Frączek R., Sochocki J.M. (2010), System rekomendacji programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego. Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii.