ŚRODOWISKOWA PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ

Dopuszczalne modyfikacje (odnoszące się do rozszerzania grupy realizatorów)

Dopuszczalne modyfikacjie

Program został oceniony jako spełniający standardy poziomu I

PROGRAM OBIECUJĄCY

Grupą adresatów są osoby w wieku 10-18 lat, które pochodzą z rodzin niewydolnych wychowawczo. Często są to rodziny ze środowisk przestępczych, w których nadużywa się alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych, rodziny rozbite, ubogie lub dobrze sytuowane, lecz cechujące się nieprawidłowymi postawami wychowawczymi. Jest to zatem młodzież, która w wyniku przebywania w niekorzystnych środowiskach wychowawczych jest bardziej niż inna narażona na uzależnienia, występowanie aspołecznych zachowań oraz innych zaburzeń rozwoju.

Podstawowym celem programu jest ograniczenie u dzieci i młodzieży rozwoju patologicznych postaw i zachowań aspołecznych, ze szczególnym uwzględnieniem używania środków psychoaktywnych. Jednocześnie stworzenie tym osobom możliwie sprzyjających warunków do prawidłowego rozwoju psychospołecznego w ich środowisku lokalnym. Program z jednej strony skupia się na bezpośredniej pomocy dzieciom i młodzieży zagrożonym patologią społeczną, z drugiej zaś nastawiony jest także na oddziaływania na środowisko lokalne (władze, mieszkańców, instytucje, rodziców), które inspirują do podejmowania inicjatyw zwiększających szanse na prawidłowy rozwój dzieci i młodzieży w tym środowisku.

Cele szczegółowe programu:

Program opiera się głównie na koncepcji zachowań ryzykownych (problemowych) młodzieży, a konkretnie na procesie odkrywania funkcji jaką pełnią one w procesie nieprawidłowego przystosowania społecznego oraz na wynikach badań mechanizmów psychospołecznych zwiększających zagrożenia patologiami społecznymi i używanie środków psychoaktywnych w konkretnym środowisku lokalnym.

Badania autorów interakcyjnego modelu zachowań ryzykownych Richarda i Shirley Jessorów wskazują, że skuteczne oddziaływania profilaktyczne wymagają kompleksowego oddziaływania na różne czynniki odpowiedzialne za rozwój młodego człowieka, pozostające ze sobą w interakcji. Dotyczy to czynników związanych z powstawaniem patologii, problemami rozwoju indywidualnego oraz niekorzystnymi wpływami otaczającego środowiska. Jessorowie wymieniali trzy rodzaje zmiennych „zmienne wyjściowe i podstawowe”, „zmienne społeczno – psychologiczne” oraz „zmienne społeczne” (Gaś, 2004).

Skuteczność programu wynika z trójpoziomowego, jednoczesnego oddziaływania korygującego zachowania patologiczne, stymulującego prawidłowy rozwój oraz stwarzającego optymalne warunki do rozwoju. Na pierwszym poziomie główną metodą oddziaływania jest socjoterapia, na drugim poziomie stosuje się strategię alternatyw, promocję zdrowia, stymulację rozwoju zainteresowań, na trzecim poziomie prowadzona jest praca środowiskowa (interwencje, animacja, debaty).

Dodatkowe badania, na podstawie których określa się specyfikę oddziaływań programu, to badania epidemiologiczne, przeprowadzane według procedury ESPAD, uzupełniane badaniami jakościowymi środowisk lokalnych.  

W ramach programu prowadzone są długofalowe zajęcia realizowane w klubach środowiskowych, pojedynczych lub zorganizowanych w zespoły placówek oraz bezpośrednio w środowisku. Program realizowany jest w rocznych lub dwuletnich cyklach, jednak największą skuteczność uzyskuje się po minimum trzech latach pracy (chodzi o trwałe efekty w środowisku lokalnym).

Realizacja działań w ramach programu sprowadza się do trzech zakresów wyznaczanych przez cele szczegółowe:

1. Zmiana wadliwych postaw społecznych i zachowań dzieci i młodzieży.

2. Stymulowanie prawidłowego rozwoju.

3. Zwiększenie zaangażowania przedstawicieli środowiska lokalnego w przeciwdziałanie patologiom społecznym.

Istotne jest również prowadzenie punktów informacyjno-konsultacyjnych oraz programów wspierających i wzbogacających te działania, jak: pomoc rodzinom podopiecznych (poradnictwo), akcje reklamowe, szkolenie władz lokalnych, konferencje itp.

Program może być realizowany przez osoby posiadające doświadczenie w pracy z dziećmi i młodzieżą, a szczególnie z osobami mającymi trudności w przystosowaniu społecznym. Zwykle są to psychologowie, pedagodzy którzy ukończyli dodatkowo szkolenia z socjoterapii. Przed rozpoczęciem realizacji wymagane jest pięćdziesięciogodzinne szkolenie dotyczące koncepcji profilaktyki środowiskowej, zakresu, struktury, form realizacji i ewaluacji programu. Szkolenie takie prowadzi kadra Towarzystwa Nowa Kuźnia dla osób zainteresowanych wdrożeniem programu w miejscu jego realizacji. Szkoleniowcy oferują pomoc podczas wdrażania programu a następnie nadzór superwizyjny na jego realizacją.

Program wymaga przeznaczenia lokalu w którym powstanie „Środowiskowy klub profilaktyczny”, będący podstawą wszystkich działań w konkretnym środowisku lokalnym. Może to być budynek wolno stojący lub jego część; dopuszcza się pomieszczenia w szkołach lub innych placówkach oświatowych, pod warunkiem przeznaczenia ich wyłącznie na działalność profilaktyczną. 

Więcej informacji na temat programu:

TOWARZYSTWO NOWA KUŹNIA
ul. Samsonowicza 25, 20 -485 Lublin
Tel. (81) 443 43 13, 602 79 63 68
e-mail: poczta@ towarzystwo-kuznia.lublin.pl
www.towarzystwo-kuznia.lublin.pl