PROGRAM PROFILAKTYCZNY DEBATA

Program został oceniony jako spełniający standardy poziomu I

PROGRAM OBIECUJĄCY

Dzieci i młodzież w wieku 12-15 lat oraz nauczyciele biorących udział w zajęciach.

Celem ogólnym programu jest wzmocnienie postaw pro-abstynenckich u nastolatków stojących przed progiem inicjacji alkoholowej.  
Cele szczegółowe:

Podstawy teoretyczne programu  Debata  opierają się na koncepcji substancji torujących drogę (Kandel, 1992), która opisuje następujące po sobie fazy używania substancji psychoaktywnych przez młodzież. Pierwszymi i najbardziej dostępnymi substancjami psychoaktywnymi, po które sięgają nastolatkowie są napoje alkoholowe (głównie piwo).  Większość młodych osób poprzestaje na tym, jednak część z nich w sposób fazowy sięga po następne substancje. Stąd program jest nastawiony  przede wszystkim na opóźnienie inicjacji alkoholowej wśród nastolatków, co ma ich chronić przed negatywnymi konsekwencjami picia alkoholu i rozwojem innych zachowań ryzykownych.  Autorzy programu odwołują się też do teorii uzasadnionego działania (Ajzen, Fishbein, 1980). W myśl tej teorii czynnikiem ryzyka używania substancji psychoaktywnych jest przekonanie o znacznym ich rozpowszechnieniu i dużym stopniu społecznej akceptacji dla tego typu zachowania.  Zgodnie z ww. założeniami teoretycznymi oraz teorią czynników ryzyka i chroniących (Hawkins, i wsp. 1992) w programie Debata wzmacniane są następujące czynniki chroniące: kontakt z dorosłym mentorem prezentującym poparcie dla postawy abstynencji, akceptacja dla szkoły jako środowiska promującego zdrowy styl życia, moralne aspekty trzeźwości. Ponadto modyfikowane są błędne przekonania normatywne na temat  alkoholu.

W programie wykorzystane są następujące strategie profilaktyczne:

Ponadto program nawiązuje do teorii reaktancji (teorii oporu psychologicznego), by uwzględnić w programie znaczenie prawa do podejmowaniu samodzielnych  decyzji o abstynencji. 

Bibliografia: 

Realizacja programu, który ma charakter „krótkiej interwencji profilaktycznej w grupie” odbywa się z udziałem jednej  lub dwóch osób prowadzących i trwa w jednej klasie 3 godziny. Standardowo dąży się do objęcia spotkaniami wszystkich klas danego poziomu, optymalnie klasy V i VI, gdyż większość uczniów w tym wieku jest przed inicjacją alkoholową. Nauczyciele (zwłaszcza wychowawcy klas) są obecni na zajęciach, 
W Debacie wykorzystuje się metody interaktywne odwołujące się do dialogu motywującego. Scenariusz zajęć składa się z logicznie powiązanych ze sobą elementów, które mają charakter dyskursu. Należą do nich:

Modelowe szkolenie ( 2 x 8 godzin) dla realizatorów programu obejmuje:

Autor programu dopuszcza możliwość  realizowania programu przez doświadczonych realizatorów działań profilaktycznych na podstawie opisu scenariusza zajęć, bez konieczność udziału w szkoleniu. W takim wypadku konieczne jest osobiste zatwierdzenie tej możliwości przez autora programu indywidualnie dla każdej takiej osoby (wydanie indywidualnego zaświadczenia po potwierdzeniu kwalifikacji i spełnieniu warunków). Zasadniczym sposobem uzyskania uprawnień do prowadzenia zajęć jest odbycie szkolenia u autora programu (lub upoważnionego przez niego instruktora). 

Realizatorzy programu Debata powinni posiadać:

Prowadzący powinni legitymować się osobistą abstynencją albo mieć dobrze przemyślany temat „Dlaczego jednak piję”.

Uprawnienia do szkolenia realizatorów programu posiadają tylko te osoby, które uzyskały od Autora Krzysztofa Wojcieszka pisemne pełnomocnictwo do prowadzenia szkoleń. Prowadzenie szkoleń do programu Debata przez osoby nieuprawnione jest niezgodne z zasadami etyki i przepisami dotyczącymi ochrony praw autorskich.

W każdym wypadku osoba proponująca szkole realizację musi posiadać tymczasowe (0,5 roku) lub stałe (bezterminowe) zaświadczenie podpisane przez autora programu (lub przez upoważnionego przez niego pisemnie instruktora). Zasadniczo jest to wyłącznie autor dla zaświadczeń wydanych po roku 2017. W przypadkach wątpliwych autor prosi o zapytanie pocztą elektroniczną na podany adres: debata.wojcieszek@gmail.com

Ewaluacja procesu była przeprowadzana wielokrotnie przy okazji różnych realizacji programu. Do oceny odbioru i przebiegu programu wykorzystano:

Wyniki zebranych danych w ramach ewaluacji procesu wskazują, że program jest:

Uczestnicy wywiadów grupowych również podkreślali wysokie kompetencje prowadzącego w zakresie sposobu prowadzenia zajęć jak i wiedzy merytorycznej. Udział w programie przyczynił się do wzrostu poziomu ich wiedzy na temat problemów i negatywnych konsekwencji dla zdrowia związanych z piciem alkoholu oraz wzmocnił ich postawy proabstynenckie i korzystne przekonania normatywne. 

Źródło: Kwestionariusz aplikacyjny Programu Debata  złożony do systemu rekomendacji (2015)

Więcej informacji na temat programu można znaleźć w publikacjach:

Krzysztof Wojcieszek – opieka nad programem przy udziale Stowarzyszenia Profilaktycznego  Noe w zakresie szkoleń i ewaluacji.

Program Debata jest chroniony prawami autorskimi należącymi w całości  do Krzysztofa Wojcieszka. Z tego powodu szkolenia realizatorów  programu mogą prowadzić tylko osoby posiadające pełnomocnictwo Autora. Ewentualne wprowadzanie modyfikacji do programu musi być uzgodnione z Autorem.

Kontakt debata.wojcieszek@gmail.com