TUTORING SZKOLNY – program pedagogiki dialogu

Syntetyczna informacja o programie

Nazwa programu: TUTORING SZKOLNY – program pedagogiki dialogu

  • Grupa/grupy odbiorców programu 
  • Uczniowie i nauczyciele:Szkół Podstawowych (z klas IV – VIII) Szkół PonadpodstawowychMłodzieżowych Ośrodków Socjoterapii i Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych
  • Trenerzy programu – osoby uprawnione do szkolenia realizatorów
    Osoby z aktualną akredytacją Instytutu Tutoringu Szkolnego w zakresie ww programu
    Lista trenerów 
    Program realizować mogą wyłącznie trenerzy wskazani imiennie na następującej liście: https://instytuttutoringuszkolnego.pl/zespol. Każdy z trenerów akredytowany jest w określonej części programu. Program realizowany jest przez zespół wyspecjalizowanych tematycznie trenerów.
  • Wymagany czas trwania szkolenia przygotowującego do prowadzenia programu – dla realizatorów programu
    Kurs tutoringu I stopnia to szkolenia, które trwają 64 godziny dydaktyczne. Zazwyczaj są one realizowane w trakcie czterech dwudniowych spotkań (po 16 godzin każde). Kurs nie daje kwalifikacji trenerskich, nie akredytuje do bycia trenerem programu.
    Po etapie szkoleń nauczyciele otrzymują opiekę wdrożenia. Do wyboru przez szkołę pozostawia się liczbę wizyt opiekuna (10 lub 6 w skali roku szkolnego). Każda wizyta obejmuje: tutorial (spotkanie konsultacyjne) z dyrektorem szkoły, superwizję indywidualną tutorów oraz superwizję grupową tutorów.
    Udział w superwizjach nie daje kwalifikacji trenerskich, nie akredytuje do bycia trenerem lub superwizorem programu.
    Dopuszczalne modyfikacje

           Brak

  • Osoby przygotowane do prowadzenia programu – realizatorzy programu
Nazwa grupyDokument potwierdzający
Nauczyciele, wychowawcy, pedagodzy, inniZaświadczenie o ukończeniu kursu tutorskiego / Certyfikat Tutora Szkolnego I stopniaDokumenty powyższe nie potwierdzają kompetencji trenerskich, nie akredytują do bycia trenerem programu.

Dopuszczalne modyfikacje (odnoszące się do rozszerzania grupy realizatorów)

Nazwa grupyDokument potwierdzający
BrakBrak
  • Wymagany czas trwania programu
Dzieci/MłodzieżRodzice/OpiekunowieNauczyciele/Wychowawcy
Rok szkolny (minimum).1 godzina na miesiąc na ucznia.Rok szkolny (minimum).Rok szkolny (minimum).Maksymalnie 10 uczniów na tutora.Maksymalnie 20 tutorów w jednym kursie tutoringu szkolnego

Dopuszczalne modyfikacjie

Dzieci/MłodzieżRodzice/OpiekunowieNauczyciele/Wychowawcy
BrakBrakBrak

Poziom rekomendacji

Program został oceniony jako spełniający standardy poziomu II

Grupa docelowa

Uczniowie i nauczyciele:

  • Szkół Podstawowych (z klas IV – VIII) 
  • Szkół Ponadpodstawowych
  • Młodzieżowych Ośrodków Socjoterapii i Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych

Cele programu

Program jest ukierunkowany tak, by zwiększać skuteczność edukacji poprzez:

  • wzrost u uczniów wiary we własne możliwości,
  • doświadczanie przez nich sprawstwa i odpowiedzialności
  • zwiększenie  poczucia bezpieczeństwa w szkole.

Ponadto program ma na celu  poprawę relacji oraz klimatu społecznego szkoły, a także rozwijanie umiejętności wychowawczych nauczycieli i zapobieganie wypaleniu zawodowemu.

Założenia

Tutoring szkolny, jako model indywidualnej pracy z uczniem, prowadzi do rozwoju kompetencji wychowawczych nauczycieli, wspiera rozwój samodzielności, odpowiedzialności życiowej i autonomii u uczniów, pozwala też na przyjęcie przez uczniów odpowiedzialności za proces własnego rozwoju i uczenia się.

Wsparcie ze strony tutorów (mądrych dorosłych) jest wymieniane jako jedna z wiodących strategii profilaktycznych opartych na wiedzy, posiadających mocne podstawy w koncepcjach teoretycznych wyjaśniających zachowanie człowieka. Wyniki badań wskazują, że posiadanie w wieku dorastania osobistego opiekuna (dorosłego spoza rodziny) wiąże się z mniejszym nasileniem zachowań problemowych, tj. używaniem substancji i dopuszczaniem się wykroczeń, a także z bardziej pozytywnym stosunkiem do nauki i szkoły.

Przyjmując za prof. dr hab. Ewą Filipiak perspektywę społeczno-kulturowych teorii uczenia się, wyprowadzonych z prac L.S. Wygotskiego i J.S. Brunera,  zakłada się, że nauczyciele, którzy podejmą indywidualną opiekę nad uczniem będą w działaniu uczyli się  jak być nauczycielem wspierającym rozwój ucznia.

Zastosowanie w praktyce dialogu pedagogicznego i refleksja nad efektami tego procesu  daje nauczycielom poczucie satysfakcji, a w ten sposób obniża poziom stresu i opóźnia wypalenie zawodowe.

Teoretyczne podstawy programu Tutoringu Szkolnego odwołują się do:

  • PEDAGOGIKI DIALOGU – jest to model postępowania pedagogicznego opisany przez ks. Janusza Tarnowskiego i sprawdzony w wieloletniej praktyce ALA Autorskich Liceów Artystycznych i Akademickich (www.ala.edu.pl i www.alacz.edu.pl);
  • założeń filozofii personalistyczno-egzystencjalnej sformułowanej w pracach m.in.: Martina Bubera, Victora Frankla;
  • psychologii humanistycznej leżącej u podstaw prac Carla Rogersa, Marshala B. Rosenberga, a także metody Dialogu Motywującego W. Millera i S. Rollnicka.

Podstawą do  opracowania i opisania metody tutoringu szkolnego stały się 25-letnie doświadczenia ALA Autorskich Liceów Artystycznych i Akademickich we Wrocławiu i w Częstochowie. Wprowadzenie metody tutoringu szkolnego pomaga uczniom w dojrzewaniu, dochodzeniu do samodzielności, odpowiedzialności, mądrości, ułatwia planowanie i realizowanie zadań szkolnych oraz pozaszkolnych. W efekcie pracy tutora z uczniem zmieniają się relacje w szkole, poprawia się poziom poczucia bezpieczeństwa, utożsamianie się uczniów ze szkołą, co w dalszej konsekwencji prowadzi do poprawy wyników w nauce i promocji zdrowia psychicznego. Jednym z podstawowych założeń programu jest oddziaływanie tutoringu na samych nauczycieli: doskonalenie kompetencji wychowawczych, rozwój osobowy i zawodowy, przeciwdziałanie przedwczesnemu wypaleniu zawodowemu.

Opis programu

Program Tutoringu Szkolnego jest wprowadzany w szkole na wniosek dyrektora szkoły, po uzyskaniu zgody rady pedagogicznej. Jest wdrażany przez grupę przeszkolonych nauczycieli. Nauczyciele, psychologowie, pedagodzy szkolni, wychowawcy oraz dyrektor szkoły uczestniczą w szkoleniach prowadzonych metodami warsztatowymi dla grupy liczącej od 12 do 20 osób. Pierwszy rok wdrożenia odbywa się ze wsparciem opiekuna wdrożenia.

Kurs tutoringu I stopnia to szkolenia, które trwają 64 godziny dydaktyczne. Zazwyczaj są one realizowane w trakcie czterech dwudniowych spotkań (po 16 godzin każde). Celem szkoleń jest przygotowanie pracowników szkoły do pracy w charakterze tutora. Uczestnicy szkolenia, już po pierwszych, dwudniowych warsztatach, w ramach praktyki związanej wynikającej z założeń kursu, podejmują pracę z uczniami – swoimi podopiecznymi. Jeden tutor nie powinien mieć pod opieką więcej niż 10 uczniów. Sposób doboru tutorów i uczniów określa sama szkoła.

Wprowadzenie programu Tutoringu Szkolnego oznacza, że uczniowie otrzymują możliwość korzystania z indywidualnego wsparcia nauczyciela – tutora. W trakcie spotkań – tutoriali uczeń określa swoje cele oraz sposoby ich osiągania, a tutor towarzyszy mu w tym procesie, odwołując się  do mocnych stron i indywidualnych zasobów ucznia. Udział w programie wzmacnia autonomię ucznia i  przejmowanie odpowiedzialności za własną naukę i jej wyniki. Natomiast realizacja samodzielnie wyznaczonych celów podnosi jego wiarę w siebie i we własny sukces.

Po zakończeniu etapu szkoleń, a podczas pracy z wykorzystaniem metody tutoringu szkolnego nauczyciele otrzymują opiekę wdrożenia, polegającą na bieżącym wsparciu superwizyjnym wdrożenia tutoringu szkolnego w danej szkole. Rekomendowane jest kolejne realizowanie szkolenia, a następnie opieki merytorycznej, czyli spotkań z opiekunem wdrożenia. Do wyboru przez szkołę pozostawia się liczbę wizyt opiekuna (10 lub 6 w skali roku szkolnego). Każda wizyta obejmuje: tutorial (spotkanie konsultacyjne) z dyrektorem szkoły, superwizję indywidualną tutorów oraz superwizję grupową tutorów. Celem superwizji tutorskiej jest wymiana doświadczeń, poszukiwanie sposobów rozwiązywania najczęściej pojawiających się trudności i problemów, a także doskonalenie swoich kompetencji tutorskich.

Zarówno podczas kursu tutoringu jak i podczas opieki merytorycznej omawiane są zagadnienia organizacyjno-logistyczne wdrożenia programu. Prezentowane są również dobre praktyki wdrożeń.

Każdy tutor uczestniczący w programie spotyka się ze swoimi podopiecznymi na indywidualnych spotkaniach (tutorialach) co najmniej raz w miesiącu. Szkoła wprowadzająca program samodzielnie określa częstotliwość i długość spotkań, zapewnia warunki do ich prowadzenia. Na proces tutoringu składają się następujące etapy: Poznanie, Określenie Celów, Planowanie ich realizacji, Monitorowanie i Motywowanie, Ewaluacja.

Istnieje możliwość opieki merytorycznej dla szkoły, której kadra przeszła już wcześniej kurs tutoringu I stopnia (pod warunkiem, że zrealizował go Instytut Tutoringu Szkolnego).

Standardy realizacji

Praca w charakterze tutora wymaga nabycia umiejętności komunikacyjnych m.in.: uważnego słuchania, zadawania pytań, odzwierciadlania, podsumowywania, rozpoznawania i nazywania uczuć, empatycznego dialogu. Niezbędna jest też samoświadomość własnych mocnych stron i ograniczeń, znaczenia postawy dialogu, umiejętności współpracy w zespole, otwartość. Dlatego program Tutoringu Szkolnego jest realizowany przez przeszkolonych nauczycieli, wychowawców, psychologów i pedagogów szkolnych.

Do końca roku 2018 Instytut Tutoringu Szkolnego przygotował 2 202 tutorów. Szkolenia przygotowujące do pracy tutorskiej odbywają się w szkole, prowadzone są przez minimum dwóch trenerów (akredytowanych przez Instytut Tutoringu Szkolnego). Trenerzy ci tworzą ok. 40-osobową grupę starannie wyselekcjonowanych praktyków współpracujących z ITS. Trenerzy ci posiadają doświadczenie tutorskie oraz zostali przygotowani do prowadzenia kursów m.in. w projekcie pt. „Wychować człowieka mądrego. Wprowadzenie modelu pracy wychowawczej i resocjalizacyjnej z zastosowaniem metody tutoringu szkolnego jako profilaktyki pozytywnej problemów w polskiej szkole” i posiadają doświadczenie w prowadzeniu szkoleń dla tutorów. ITS systematycznie organizuje konferencje i seminaria służące wymianie doświadczeń, ale również nieustannemu doskonaleniu kompetencji osób współpracujących w zakresie tutoringu.

Uczestnicy szkoleń zostają wyposażeni w odpowiednie narzędzia organizacyjne i diagnostyczne. Znaczącym elementem kursu tutoringu szkolnego jest przygotowanie tutorów do nawiązywania relacji z rodzicami i budowania partnerskiego współdziałania obu stron na rzecz rozwoju ucznia.

Program kursu tutoringu szkolnego I stopnia:

  1. Wprowadzenie w tutoring i pedagogikę dialogu.
  2. Trening umiejętności budowania dobrych relacji w środowisku szkolnym, w tym relacji z rodzicami.
  3. Refleksja nad mocnymi stronami ucznia oraz tutora i trening umiejętności wykorzystania zasobów w pracy tutorskiej.
  4. Rozwój umiejętności precyzyjnego wyznaczania celów rozwojowych oraz budowania planów i programów ich osiągania.
  5. Poznanie zasad towarzyszenia uczniowi w procesie tutoringu oraz monitorowania realizacji zadań i realizacji ścieżek rozwoju.
  6. Trening umiejętności udzielania informacji zwrotnej i autorefleksji w procesie tutoringu. Poznanie zasad ewaluacji pracy ucznia i ewaluacji pracy tutora.
  7. Trening kreatywności tutora i wdrożenie do wspierania kreatywności u wychowanka w świetle pedagogiki i psychologii twórczości.
  8. Wprowadzenie w zagadnienia etyki w pracy tutora, trening umiejętności odwoływania się do  wartości jako wyznaczników i narzędzi w pracy tutora.

Ważną pomocą dydaktyczną programu jest „Poradnik Tutora Szkolnego”, który został opracowany na potrzeby projektu „Wychować Człowieka Mądrego”. Jest dostępny w wersji elektronicznej od grudnia 2018 r. dla wszystkich tutorów przystępujących do realizacji programu.

Tutorzy w trakcie szkoleń otrzymują materiały metodyczne, na podstawie których pracują z podopiecznymi w szkołach.

Dowody jakości programu

  • Program Tutoringu Szkolnego został do tej pory skutecznie wdrożony przez ITS w 108 różnego typu placówkach oświatowych.
    W latach 2016–2018 zrealizowany został projekt pt.: „Wychować człowieka mądrego. Wprowadzenie modelu pracy wychowawczej i resocjalizacyjnej z zastosowaniem metody tutoringu szkolnego jako profilaktyki pozytywnej problemów w polskiej szkole”, który był poddany wielostronnym badaniom ewaluacyjnym. Przeprowadził je powołany na Uniwersytecie Humanistyczno-Przyrodniczym im. Jana Długosza w Częstochowie (w ramach umowy konsorcyjnej) zespół badawczy złożony z pracowników naukowych UJD, Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Uniwersytetu Śląskiego, Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej z Lublina, Uniwersytetu Opolskiego oraz Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego im. K. Pułaskiego w Radomiu we współpracy z ITS, dyrektorami i pracownikami szkół oraz placówek uczestniczących w projekcie, zespołem trenerów i opiekunów wdrożenia. 
    W samej ewaluacji wzięli udział tutorzy i ich podopieczni, jak również chętni rodzice uczniów objętych tutoringiem.W ww. projekcie pt.: „Wychować człowieka mądrego” uczestniczyło 79 szkół (w tym 6 Młodzieżowych Ośrodków Socjoterapii oraz 6 Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych). Kursy tutorskie ukończyło łącznie 1618 nauczycieli. W ramach projektu opieką tutorską zostało objętych 10 240 uczniów. Na bieżąco monitorowany był przebieg wdrażania programu, pojawiające się trudności i odnotowywane sukcesy. Każde realizowane szkolenie było oceniane przez uczestników pod kątem satysfakcji z udziału, nabytej wiedzy, umiejętności, jak również kompetencji trenerów. Oceny były bardzo pozytywne. Proces wdrażania był również monitorowany przez opiekunów wdrożenia. Na bieżąco analizowane były działania podejmowane w szkole przez tutorów – liczba wychowanków objętych tutoringiem, czas, miejsce spotkań, potrzeby tutorów, rodziców i osób zarządzających szkolą (w zakresie wdrożenia programu), a także sama efektywność wdrożenia dla tutorów i uczniów.
    Podczas realizacji projektu „Wychować człowieka mądrego” podjęto się ewaluacji szkoleń tutorskich, które przeprowadzane były w trakcie wprowadzonego wdrożenia. To pozwoliło na dokonanie wglądu m.in. w to, w jaki sposób oceniane są przekazywane w programie kompetencje i czy te są przydatne w podczas pracy w placówce oświatowej. Zgodnie z uzyskanymi danymi badani w wysokim stopniu ocenili swój poziom satysfakcji z udziału w szkoleniu, który wzrastał wraz z kolejnymi szkoleniami. Ankietowani wysoko ocenili przydatność pozyskiwanych kompetencji, ale także przyznali, że podejmowane podczas szkoleń działania mają coraz większe przełożenie na jakość budowania relacji w szkole. Ankietowani mogli także otwarcie wyrazić swoje uwagi dotyczące szkoleń i projektu. To pozwoliło ustalić, że większość z nich wyrażała się o tym doświadczeniu pozytywnie, podkreślając jego dobre oddziaływanie na ich osobistą praktykę zawodową, satysfakcję z pracy z podopiecznymi oraz na relacje w gronie pedagogicznym.

Więcej informacji na temat programu

Więcej informacji na temat programu „Tutoring Szkolny – program pedagogiki dialogu” można znaleźć na stronie www.instytuttutoringuszkolnego.pl.

Dane kontaktowe

Instytut Tutoringu Szkolnego

ul. Robotnicza 36

53-608 Wrocław

kom. 602 248 001

www.instytuttutoringuszkolnego.pl