Syntetyczna informacja o programie
Nazwa programu: FRED GOES NET
- Grupa/grupy odbiorców programu
Młodzież w wieku 14 – 21 lat, które używają alkoholu lub środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych w sposób okazjonalny lub szkodliwy.
- Trenerzy programu – osoby uprawnione do szkolenia realizatorów
Osoby, które ukończyły szkolenie dla realizatorów programu FreD goes net organizowane przez KCPU lub w ramach projektu międzynarodowego.Osoby posiadające co najmniej kilkuletnie doświadczenie w realizacji programu FreD goes net. Osoby posiadające certyfikat trenera dialogu motywującego. Szkolenia dla realizatorów prowadzi wyłącznie Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom lub podmiot uprawiony na podstawie umowy z Krajowym Centrum.
Lista trenerów
Lista placówek, w których program jest realizowany przez przeszkolonych realizatorów jest dostępna na stronie www.programfred.pl
- Wymagany czas trwania szkolenia przygotowującego do prowadzenia programu – dla realizatorów programu
20 godzin realizowane w trakcie jednego zjazdu 4-dniowego
Dopuszczalne modyfikacje
Brak
- Osoby przygotowane do prowadzenia programu – realizatorzy programu
Nazwa grupy | Dokument potwierdzający |
Psycholodzy, pedagodzy, specjaliści psychoterapii uzależnień, instruktorzy terapii uzależnień | Zaświadczenie o ukończeniu szkolenia dla realizatorów programu FreD goes net wydane przez Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom lub podmiot uprawniony na podstawie umowy z Krajowym Centrum |
Dopuszczalne modyfikacje (odnoszące się do rozszerzania grupy realizatorów)
Nazwa grupy | Dokument potwierdzający |
Brak | Brak |
- Wymagany czas trwania programu
Dzieci/Młodzież | Rodzice/Opiekunowie | Nauczyciele/Wychowawcy |
Wstępna rozmowa motywująca, rozmowa końcowa z ewaluacją – łącznie ok. 1,5 godziny. Program warsztatów w grupach – 8 godzin w trakcie kilku spotkań.Realizacja programu w zgodnie ze standardami określonymi w podręczniku „Fred goes net – wczesna interwencja dla młodych osób używających narkotyków”, wydanym przez Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom (lub wcześniej przez Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii) | Brak | Brak |
Dopuszczalne modyfikacjie
Dzieci/Młodzież | Rodzice/Opiekunowie | Nauczyciele/Wychowawcy |
Warsztaty:2 spotkania po 4 godziny3 spotkania – 2 spotkania po 3 godziny, 1 spotkanie – 2 godziny4 spotkania po 2 godziny | Brak | Brak |
Poziom rekomendacji
Program został oceniony jako spełniający standardy poziomu I
Grupa docelowa
Program jest adresowany do osób młodych w wieku 13 – 19 lat, które używają alkoholu lub środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych w sposób okazjonalny lub szkodliwy. Program nie jest przeznaczony dla osób używających heroiny lub osób uzależnionych.
Z monitoringu programu wiadomo, iż większość uczestników programu to nastolatkowie, którzy używają przetworów konopi lub alkoholu, przeważnie „przyłapani” na używaniu lub na popełnieniu czynu karalnego tj. posiadanie niewielkich ilości substancji na własny użytek.
Cele programu
Celem programu jest przeciwdziałanie rozwojowi uzależnienia od narkotyków i alkoholu. Cel ten jest osiągany poprzez pogłębienie wiedzy uczestników programu na temat zdrowotnych, społecznych i prawnych konsekwencji używania substancji psychoaktywnych (alkoholu i narkotyków) oraz wiedzy na temat miejsc pomocy, a także poprzez zmianę postaw wobec używania ww. substancji.
Założenia
Adresatami programu Fred są młode osoby używające narkotyków w sposób okazjonalny, często „przyłapane” na używaniu lub posiadaniu substancji, uprzednio nie korzystające z żadnej formy pomocy. Zazwyczaj są to osoby, które kwestii używania substancji nie spostrzegają jako problemu lub mają niską świadomość w tym zakresie bądź ich podejście do używania narkotyków lub alkoholu cechuje ambiwalencja. Zgodnie z Transteoretycznym Modelem Zmiany (Prochaska i DiClemente) skuteczna interwencja jest możliwa na bardzo wczesnym etapie zmiany zachowania, w którym użytkownik nie jest jeszcze zainteresowany pomocą lub terapią. Strategia wczesnej interwencji Fred jest ukierunkowana na udzielanie młodym ludziom wsparcia, identyfikowanie motywacji używania narkotyków oraz wzmacnianie umiejętności oceny ryzyka. Program jest prowadzony z wykorzystaniem metod i „ducha” dialogu motywującego Millera i Rollnicka, który stanowi formę „terapii dyrektywnej skupionej na kliencie, której celem jest rozwiązanie kwestii często ambiwalentnej postawy wobec zmiany zachowania”. Rozmowy motywujące przeprowadzane są w taki sposób by użytkownicy narkotyków pozbywali się oporu, zgłębiali kwestię problemowego zachowania i zwiększali motywację do zmiany. Główne zasady pracy motywującej to empatyczne reagowanie, podążanie za oporem, unikanie sporów, rozwijanie sprzeczności oraz wzmacnianie poczucia sprawczości. W programie są wykorzystywane ponadto założenia teorii salutogenezy (Antonowsky), interakcji tematycznej (Cohn), psychoedukacji oraz wiedza na temat procesu grupowego (Antons, Vopel, Schaffer, Galinsky).
Opis programu
Program jest prowadzony we współpracy z lokalnie działającymi instytucjami i organizacjami (partnerami) – szkołą, policją, podmiotami leczniczymi. Zaleca się uzgodnienie szczegółowych zasad współpracy i zadań poszczególnych partnerów. Uzgodnienie to może mieć formę pisemnego porozumienia. Głównym zadaniem partnerów jest docieranie z informacją o programie do grupy docelowej.
Program składa się z rozmowy wstępnej, zajęć warsztatowych i rozmowy końcowej.
Rozmowa wstępna to krótkie spotkanie mające na celu wstępne poznanie problemu młodego użytkownika narkotyków lub alkoholu oraz zmotywowanie go do udziału w programie. Rozmowa prowadzona w duchu dialogu motywującego i przekazanie najważniejszych informacji na temat programu; umożliwia ona także zmianę poczucia „bycia pod presją” i dostrzeżenie osobistych korzyści w efekcie uczestnictwa w zajęciach.
Właściwe zajęcia to 2, 3 lub 4 spotkania, które trwają łącznie 8 godzin. Zajęcia odbywają się w małych grupach, (6 do 12 osób). Prowadzone są metodami warsztatowymi, tj. praca indywidualna, praca w parach, dyskusja plenarna, quiz, test, odgrywanie scenek, ćwiczenia energetyzujące, informacje zwrotne. Tematyka zajęć części pierwszej programu obejmuje poznanie się członków grupy i stworzenie atmosfery zaufania, aspekty prawne związane z używaniem narkotyków oraz dostarczenie informacji na temat narkotyków, ze szczególnym uwzględnieniem substancji najczęściej używanej przez członków danej grupy. Część druga jest poświęcona pogłębieniu wiedzy na temat substancji, uzależnienia oraz analizie własnego wzoru używania narkotyków. Kolejne spotkania służą zidentyfikowaniu osobistych czynników ryzyka i czynników chroniących oraz zwiększeniu motywacji do ograniczenia używania substancji lub całkowitej abstynencji.
Po zakończeniu programu uczestnicy wypełniają anonimową ankietę ewaluacyjną i otrzymują świadectwo udziału w programie.
Program powinien być prowadzony zgodnie z zaleceniami, scenariuszami i metodami ewaluacji zamieszczonymi w podręczniku „Fred goes net – wczesna interwencja dla młodych osób używających alkoholu i narkotyków”, wydanym przez Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom.
Standardy realizacji
Program może być prowadzony w pozaszkolnych placówkach (publicznych i niepublicznych) oferujących pomoc profilaktyczną lub profilaktyczno-leczniczą osobom używającym narkotyków. Placówki te powinny spełniać następujące warunki: dysponowanie pomieszczeniami odpowiednimi do prowadzenia zajęć w małych grupach, utrzymywanie współpracy z lokalnie działającymi służbami i instytucjami takimi jak szkoły, policja, sąd rodzinny, podmioty lecznicze.
Realizatorem programu może być osoba, która posiada wiedzę na temat zagadnień narkomanii, doświadczenie w pracy z młodzieżą w obszarze profilaktyki lub terapii uzależnień oraz umiejętności pracy z grupą metodami warsztatowymi. Warunkiem uzyskania certyfikatu realizatora programu jest ukończenie kilkudniowego szkolenia organizowanego przez Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom.
Szkolenie obejmuje następujące zagadnienia: informacje o programie, zasady implementacji, standardy realizacji programu, metody dialogu motywującego, wstępna rozmowa motywująca, realizacja zajęć grupowych, ewaluacja programu. Szkolenie jest prowadzone metodami wykładowo – warsztatowymi.
Krajowe Centrum organizuje ponadto spotkania superwizyjne dla realizatorów, umożliwiające doskonalenie metod pracy, w szczególności wykorzystanie dialogu motywującego oraz omówienie trudności w realizacji programu. Lista realizatorów programu jest dostępna na stronie www.programfred.pl
Dowody jakości programu
Program FreD goes net był poddany ewaluacji w okresie od X. 2008 r. do I. 2010 r. w ramach międzynarodowego projektu. Badanie dotyczyło ewaluacji projektu jako całości oraz oceny implementacji i efektów wdrożenia programu w krajach pilotażowych, w tym w Polsce.
Większość uczestników programu zadeklarowała, że dzięki udziałowi w programie znacznie zwiększyła się ich wiedza na temat ryzyka związanego z używaniem alkoholu ( 88% uczestników) i narkotyków ( 93% uczestników), a także możliwości uzyskania pomocy. 70,5% uczestników zadeklarowało, że dzięki programowi uległy zmianie ich przekonania na temat używania narkotyków, natomiast 69,6% zadeklarowało taką zmianę w zakresie picia alkoholu. Intencję ograniczenia używania alkoholu wyraziło 73,9% osób, a narkotyków 82,6% osób. Większość zamierzała całkowicie zaprzestać używania narkotyków, natomiast w przypadku używania alkoholu taką intencję wyraziło ok. 28,6% osób. Udział w programie wpłynął ponadto na zwiększenie umiejętności rozwiązywania problemów związanych z piciem alkoholu (deklaracje 92,2% uczestników programu) i narkotyków ( 95,5%). Program został dobrze oceniony przez grupę docelową – prawie 85% uczestników poleciłoby go swoim rówieśnikom.
Program znajduje się w międzynarodowej bazie programów dobrej jakości EDDRA http://www.emcdda.europa.eu/best-practice
Źródło: Radomska A. , FreD goes net (w:) Rekomendowane programy profilaktyki uzależnień, Fundacja Praesterno, Warszawa, 2016
Więcej informacji na temat programu
Program jest upowszechniany i koordynowany przez Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom, agendę Ministra Zdrowia. Program został w Polsce wdrożony po raz pierwszy przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii w ramach międzynarodowego projektu, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej, w którym uczestniczyło kilkanaście krajów europejskich.
Infromacje na temet programu:
- www.programfred.pl
- http://www.lwl.org/FreD
- Rejniak R., Podstawy teoretyczne programu „Fred goes net”, „Serwis Informacyjny Narkomania” nr 1(45), 2009
- Rejniak R., Realizacja zajęć z młodzieżą w ramach programu „Fred goes net”, „Serwis Informacyjny Narkomania” nr 2(46), 2009
- Chojecki D., Ewaluacja europejskiego programu wczesnej interwencji wobec młodych użytkowników substancji psychoaktywnych „Fred goes net”, „Serwis Informacyjny Narkomania” nr 1(53), 2011
- Zapobieganie narkomanii. Doświadczenia współpracy bliźniaczej Polski i Niemiec, praca zbiorowa, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2006
Dane kontaktowe
Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom
ul. Dereniowa 52/54, O2-677 Warszawa
tel. 22 641 15 01
www.kcpu.gov.pl
kcpu@kcpu.gov.pl
profilaktyka@kcpu.gov.pl