Syntetyczna informacja o programie
Nazwa programu: APTECZKA PIERWSZEJ POMOCY EMOCJONALNEJ
- Grupa/grupy odbiorców programu
Dzieci w wieku 8-12 lat.
- Trenerzy programu – osoby uprawnione do szkolenia realizatorów
Certyfikat trenera programu Apteczka Pierwszej Pomocy Emocjonalnej
Lista trenerów
strona www.pozytywnaedukacja.pl
- Wymagany czas trwania szkolenia przygotowującego do prowadzenia programu – dla realizatorów programu
14 godzin dydaktycznych w trakcie 2 lub 3 spotkań
Dopuszczalne modyfikacje
szkolenie w formie zdalnej
- Osoby przygotowane do prowadzenia programu – realizatorzy programu
| Nazwa grupy | Dokument potwierdzający |
| Nauczyciele, wychowawcy, pedagodzy, psycholodzy | Certyfikat ukończenia 14 godzinnego szkolenia dla realizatorów Apteczka Pierwszej Pomocy Emocjonalnej i uzyskania uprawnień do realizacji programu z grupą dzieci |
Dopuszczalne modyfikacje (odnoszące się do rozszerzania grupy realizatorów)
- Wymagany czas trwania programu
| Dzieci/Młodzież | Rodzice/Opiekunowie | Nauczyciele/Wychowawcy |
| 30 spotkań po ok. 45 min., realizowanych raz w tygodniu przez jeden rok szkolny | Brak | Brak |
Dopuszczalne modyfikacjie
| Dzieci/Młodzież | Rodzice/Opiekunowie | Nauczyciele/Wychowawcy |
| 30 godzin, realizowanych przez dwa kolejne lata, optymalnie 20 godzin w pierwszym roku i 10 godzin w drugim | Brak | Brak |
Poziom rekomendacji
Program został oceniony jako spełniający standardy poziomu I
Grupa docelowa
Uczniowie z klas III- VI szkoły podstawowej
Cele programu
Cel główny
Rozwijanie u uczniów w wieku 8-12 lat umiejętności radzenia sobie ze stresem i trudnościami, a także kształtowanie postaw optymizmu, empatii, wytrwałości i wiary w siebie
Cele szczegółowe
- budowanie poczucia własnej wartości i prawidłowej samooceny na podstawie świadomości własnych uczuć i potrzeb,
- uczenie koncentracji i uważnego, świadomego podejścia do otaczającej rzeczywistości, do siebie i do innych,
- kształtowanie umiejętności nawiązywania i utrzymywania bliskich relacji z innymi,
- rozwijanie kompetencji poznawczych i kreatywności.
Założenia
Założenia programu opierają się na koncepcji psychologii pozytywnej M.P. Selligmana (2006, 2010) oraz na koncepcji uważności (mindfulness) opisanej przez Jon Kabat – Zinna (1995, 2017). Koncepcja psychologii pozytywnej, koncentruje się na tym, co w człowieku jest dobre i użyteczne, co służy jego zdrowiu i szczęściu. Zgodnie z tym ujęciem program opiera się na założeniu, że ukształtowane na wczesnych etapach edukacji szkolnej umiejętności społeczne i emocjonalne, a także poczucie własnej wartości w znacznym stopniu mogą przyczynić się do zapewnienia zdrowia psychicznego, dobrostanu oraz osiągania sukcesów w szkole i w życiu. Najważniejsze w programie jest więc dążenie do rozwoju takich postaw i cech charakteru dzieci jak: uważność, ciekawość, wytrwałość, życzliwość, wdzięczność i optymizm. Koncepcja psychologii pozytywnej M. P. Seligmana wyjaśnia również mechanizm wpływu sposobu interpretowania i rozumienia zdarzeń na samopoczucie i zachowanie człowieka. W programie dzieci są uczone, że mogą mieć wpływ na to, w jaki sposób spostrzegają i interpretują różne wydarzenia ze swojego życia. Od tych interpretacji zależy ich odporność na stres, poczucie siły i własnej wartości. Druga koncepcja do której odwołuje się w swoich założeniach program to koncepcja uważności (Jon Kabat Zinna — Mindfulness Based Stress Reduction). Badania nad strukturą i funkcjonowaniem ludzkiego mózgu jednoznacznie potwierdzają, że ćwiczenie koncentracji uwagi może mieć wpływ na redukcję stresu i dobre samopoczucie (Hawn, 2013). Przyczyną trudności w nauce, problemów ze zdrowiem i złego funkcjonowania bywa rozproszenie uwagi i nieumiejętność koncentracji. Ćwicząc u dzieci uważność program uczy świadomego reagowania i podejmowania działań w trosce o zdrowie i dobre samopoczucie.
Bibliografia
- Raport OECD „Umiejętności potrzebne do rozwoju społecznego. Znaczenie umiejętności społecznych i emocjonalnych.” (marzec 2015)
- Seligman M.E.P. Optymistyczne dziecko, wyd. Media Rodzina Poznań 2006
- Seligman M.E.P. Optymizmu można się nauczyć. Jak zmienić swoje myślenie i swoje życie., Wyd. Media Rodzina, Poznań 2010
- Hawn G. 10 minut uważności , Wyd. Laurum, Warszawa 2013
- Kabat- Zinn Jon Właśnie jesteś. Przewodnik uważnego życia. Agencja Wydawnicza Jacek Santorski &Co, Warszawa 1995,
- Kabat-Zinn J. Praktyka uważności dla początkujących, Wyd. Czarna Owca, Warszawa 2017
Opis programu
Przed przystąpieniem do realizacji zajęć z dziećmi nauczyciel lub wychowawca uczestniczy w 14 godzinnym szkoleniu dla realizatorów. Prowadzone metodami warsztatowymi szkolenie ma na celu przygotowanie nauczycieli do prowadzenia zajęć z uczniami, zapoznanie z zawartością programu, metodyką i materiałami do prowadzenia zajęć. Na podstawie szkolenia a także otrzymanych scenariuszy zajęć — nauczyciel prowadzi z uczniami 30 spotkań (trwających ok. 1 godziny lekcyjnej każde), po 3 spotkania do każdego z 10 tematów programu. Są to:
- Apteczka skarbów – jak leczyć rany duszy?
- Optymizm – myśl pozytywnie, wtedy jest łatwiej!
- Przyjaźń – okazuj miłość i przyjaźń.
- Kreatywność – ucz się całe życie.
- Wytrwałość – nie poddawaj się, sukces w życiu to bieg na długi dystans.
- Zdrowie fizyczne – dbaj o zdrowie i ćwicz codziennie — to poprawia samopoczucie.
- Szczerość – nie komplikuj niepotrzebnie swojego życia.
- Życzliwość – próbuj zrozumieć i wspierać innych.
- Wdzięczność – okazuj wdzięczność za wszystko, co cię spotyka.
- Marzenia – wyznaczaj sobie cele i podążaj za marzeniami!
Proponowane są dwa warianty realizacji:
- pierwszy wariant: 30 spotkań w czasie jednego roku szkolnego, co oznacza zrealizowanie 3 spotkań w każdym miesiącu.
- drugi wariant: po 2 spotkania z każdego tematu w pierwszym roku i następnie po jednym spotkaniu — utrwalającym, przypominającym dane zagadnienie w kolejnym roku.
Każde spotkanie przebiega według tego samego schematu: nauczyciel przedstawia cel zajęć, przypominane są ustalone na początku zasady, które przypominają o wartościach, jakie cenimy. Na każdym spotkaniu przeprowadzane są krótkie ćwiczenia uważności i realizowane jedno lub dwa zadania, których celem jest przyswojenie przez dzieci przekazywanych treści. Każde spotkanie kończy się krótkim podsumowaniem, kiedy prosimy dzieci o refleksję na temat tego, czego doświadczyły i nauczyły się na danym spotkaniu. Realizacja zajęć powinna prowadzić do: ukształtowania zakładanych postaw, nabycia przez uczniów umiejętności i kompetencji, do zmiany w funkcjonowaniu grupy/klasy, w której program jest realizowany, a także do rozwoju umiejętności wychowawczych nauczycieli.
Standardy realizacji
- Program Apteczka Pierwszej Pomocy Emocjonalnej może być prowadzony w szkołach podstawowych, poradniach psychologiczno – pedagogicznych, Młodzieżowych Ośrodkach Socjoterapii, świetlicach środowiskowych, domach dziecka itp. Zajęcia mogą być prowadzone przez nauczyciela przedmiotowego, pedagoga, psychologa szkolnego lub wychowawcę w ramach lekcji wychowawczych lub zajęć dodatkowych. Szkolenie dla realizatorów trwa 14 godzin dydaktycznych, (2 lub 3 dni) i jest prowadzone przez starannie wyselekcjonowanych i przeszkolonych trenerów. Tematyka szkolenia dla realizatorów programu:
- zapoznanie z programem: źródłami, założeniami, oczekiwanymi rezultatami, konstrukcją, materiałami i metodyką prowadzenia zajęć z uczniami,
- wprowadzenie pojęć: zdrowie, optymizm, styl wyjaśniania zdarzeń, uważność,
- budowanie przekonania co do celowości i znaczenia kształtowania umiejętności psychospołecznych oraz emocjonalnych w szkole.
Dowody jakości programu
W latach 2016-2017 zostały przeprowadzone badania ewaluacyjne, których wyniki posłużyły do wprowadzenia zmian, poprawek, doskonalenia materiałów i sposobów prowadzenia zajęć z dziećmi. W badaniach tych uczestniczyli nauczyciele, którzy realizowali program w klasach. Udzielili oni odpowiedzi na ankietę on-line.
Wyniki zebrane w trakcie ewaluacji m.in wskazują, że:
- najczęściej program był prowadzony przez nauczycieli w ramach godziny wychowawczej – 43% oraz jako zajęcia dodatkowe – 31%
- większość nauczycieli zrealizowała po dwa spotkania do każdej z 10 części programu;
- scenariusze zajęć zostały generalnie ocenione przez nauczycieli dobrze, ale było też wiele uwag dotyczących zbyt obszernej oferty i braku czasu na zrealizowanie wszystkiego;
- uczucia towarzyszące nauczycielom podczas realizacji programu – to najczęściej: zaciekawienie, zadowolenie, radość;
- w odbiorze nauczycieli pierwszą reakcją rodziców na udział ich dzieci w programie było zaciekawienie, chęć współpracy, zaangażowanie oraz docenienie ważności tematów poruszanych w programie.
- uczniowie, w opinii nauczycieli, dobrze odbierali program. Nauczyciele relacjonowali, że dzieci więcej mówią o sobie, lepiej sobie radzą w trudnych sytuacjach, są bardziej przyjazne, są bardziej optymistyczne tzn. umieją szukać pozytywniej interpretacji wydarzeń.
- 93% nauczycieli poleciłoby program innym nauczycielom.
Źródło: Wniosek aplikacyjny programu Apteczka pierwszej pomocy emocjonalnej i raport z ewaluacji programu pn. Raport z ewaluacji procesu wdrażania programu Apteczka pierwszej pomocy emocjonalnej w roku szkolnym 2016-2017
Więcej informacji na temat programu
Więcej informacji na temat programu Apteczka Pierwszej Pomocy Emocjonalnej można znaleźć na stronie www.pozytywnaedukacja.pl/apteczka
Dane kontaktowe
Centrum Edukacji Pozytywnej
ul. Sochaczewska 31 B
01-327 Warszawa
Kontakt do koordynatora krajowego :
e-mail: apteczka@pozytywnaedukacja.pl
tel: 510 388 972