PRZYJACIELE ZIPPIEGO

Dopuszczalne modyfikacje (odnoszące się do rozszerzania grupy realizatorów)

Dopuszczalne modyfikacjie

Program został oceniony jako spełniający standardy poziomu I

PROGRAM OBIECUJĄCY

Dzieci w wieku od 5 do 9 roku życia.

Program Przyjaciele Zippiego został opracowany w celu wyposażenia małych dzieci w podstawowe kompetencje społeczno – emocjonalne, które pomagają radzić sobie w sytuacjach trudnych, a w przyszłości pozwolą im dobrze funkcjonować w relacjach z innymi i unikać zachowań ryzykownych.

Celem programu jest troska o zdrowie, dobre samopoczucie i dobre funkcjonowanie małych dzieci, a także zapobieganie problemom w przyszłości poprzez wyposażenie dzieci w podstawowe umiejętności życiowe, społeczne i emocjonalne, radzenia sobie z trudnościami, ze zmianą i stratą oraz rozwiązywania konfliktów.

W wielu społeczeństwach ignoruje się potrzeby emocjonalne dzieci, bardziej zwracając uwagę na osiągnięcia w nauce. Jednak badania naukowe wskazują, że umiejętności akademickie mają niewielki wpływ na zdolność dziecka do konstruktywnego radzenia sobie z frustracjami i wyzwaniami szybko zmieniającego się otoczenia, czy do tworzenia trwałych związków oraz prowadzenia szczęśliwego, satysfakcjonującego życia.

Program Przyjaciele Zippiego jest oparty na założeniu, że dzieci cały czas wchodzą w interakcje z innymi osobami – rodziną, nauczycielami, przyjaciółmi w różnych sytuacjach i okolicznościach. To, jak dobre mają stosunki z innymi oraz jak dają sobie radę z trudnościami jest kluczowe dla ich myślenia o sobie i o innych. Innymi słowy, radzenie sobie, czyli postępowanie w różnych sytuacjach, korzystanie z pomocy i wsparcia ze strony innych – jest istotą myślenia przez dziecko o własnym powodzeniu i źródłem jego samopoczucia.

Program koncentruje się na uczeniu takich sposobów radzenia sobie z trudnościami, które zachęcają dzieci do pomagania innym. Wzajemna pomoc, szacunek, wyobrażanie sobie, co czują inni (empatia) oraz współpraca, są kluczowe dla filozofii programu.

Zakłada się, że najważniejsze czynniki chroniące w tym programie to rozwój kompetencji psychologicznych i społecznych, budowanie pozytywnej samooceny, poczucia własnej wartości, sprawczości i kompetencji („ja umiem”, „ja potrafię”). Istotnym czynnikiem chroniącym jest również wspierające, bezpieczne środowisko szkolne, wysokie kompetencje wychowawcze i umiejętności psychologiczne nauczycieli, a także dobra współpraca z rodzicami.

Wśród czynników ryzyka należy wymienić: stres, niepowodzenia szkolne, brak pozytywnych więzi rodzinnych i społecznych, brak umiejętności rozwiązywania problemów i radzenia sobie z trudnościami. Czynnikiem zagrażającym może być klimat społeczny szkoły, zachowania agresywne i przemoc w relacjach rówieśniczych. Istotnym czynnikiem ryzyka jest także brak wsparcia ze strony rodziców i poczucie osamotnienia w związku z ich zaangażowaniem w pracę zawodową oraz rozpad więzi rodzinnych.

Zajęcia są prowadzone przez nauczyciela – wychowawcę w przedszkolach i szkołach podstawowych, na podstawie bardzo szczegółowo opracowanych scenariuszy. W czasie roku szkolnego nauczyciel prowadzi 24 spotkania z dziećmi (zazwyczaj jedna godzina lekcyjna tygodniowo).

Na program składa się 6 części tematycznych (po 4 spotkania w każdej części):

Kanwą każdej części jest czytane przez nauczyciela i wzbogacone ilustracjami opowiadanie, do którego odwołujemy się w trakcie ćwiczeń i zabaw podczas 4 spotkań. Bohaterowie opowiadań to grupa przyjaciół, którzy przeżywają różne przygody, które mogą przytrafić się każdemu dziecku. Na przykładzie tych sytuacji nauczyciel rozmawia z dziećmi, omawiając różne zachowania i możliwości działania. W trakcie spotkań dzieci wykonują ćwiczenia, rysują, odtwarzają scenki i wymyślają różne sposoby poradzenia sobie z trudnościami, jakie je spotykają.

Spotkania mają jednolitą strukturę – rozpoczynają się od omówienia i przypomnienia zasad, jakie obowiązują w czasie zajęć. Dzieci po wysłuchaniu opowiadania wykonują ćwiczenia, które mają im pomóc zrozumieć i przyswoić treści omawiane przy poszczególnych tematach. Każde spotkanie kończy się podsumowaniem, podczas, którego każdemu dziecku jest zadawane pytanie, czy spotkanie mu się podobało i jak się czuło w trakcie zajęć.

Istotą zajęć w programie Przyjaciele Zippiego jest podmiotowe traktowanie dzieci. Dajemy im prawo do milczenia, kiedy nie chcą rozmawiać na jakiś temat, i pytamy o ich zdanie, opinie i pomysły. Ważnym zadaniem nauczyciela jest stworzenie klimatu zaufania i szacunku, tworzenie bezpiecznych sytuacji, aby dzieci mogły wypowiadać się na istotne dla nich tematy.

Poprzez słuchanie opowiadań o przygodach bohaterów programu, rozmowy, ćwiczenia, gry i zabawy – dzieci uczą się jak:

Pakiet materiałów do realizacji programu dostępny jest tylko razem ze szkoleniem dla nauczyciela i obejmuje:

Nauczyciele przed przystąpieniem do realizacji programu wykonują figurkę patyczaka – Zippiego, który towarzyszy spotkaniom przez cały rok.

Program jest realizowany przez nauczycieli pracujących z dziećmi w wieku 5-9 lat. Nauczyciele, przed przystąpieniem do realizacji zajęć z dziećmi, uczestniczą w szkoleniu (12 godz. dydaktycznych), w trakcie którego są zapoznawani z filozofią i założeniami programu, tematyką i metodami prowadzenia zajęć. Poznają również wyniki badań ewaluacyjnych, spójność z podstawą programową wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej, międzynarodowy zasięg programu oraz zasady obowiązującej umowy licencyjnej.

Przede wszystkim jednak nauczyciele poznają zawartość programu, cele poszczególnych części, zasady obowiązujące przy realizacji zajęć i metodykę prowadzenia spotkań z dziećmi. W trakcie szkolenia są przygotowywani na pojawienie się trudnych sytuacji w trakcie realizacji zajęć. Jednym z elementów szkolenia dla nauczycieli jest przeprowadzenie przykładowego warsztatu oraz szczegółowe zapoznanie uczestników z materiałami, na podstawie których realizowany jest program.

Szkolenie prowadzone jest przez trenera programu Przyjaciele Zippiego, reprezentującego Centrum Pozytywnej Edukacji lub placówkę doskonalenia nauczycieli, na podstawie umowy o współpracy z CPE. Podczas realizacji programu zalecane jest przeprowadzenie co najmniej jednego spotkania superwizyjnego, które ma na celu wymianę doświadczeń, omówienie pojawiających się problemów, sukcesów i wyjaśnienie ewentualnych wątpliwości.

W celu zapewnienia jakości programu – Centrum Pozytywnej Edukacji organizuje raz w roku seminarium dla trenerów, w czasie którego omawiane są wszelkie nowości, aktualne sprawy związane z realizacją oraz warsztaty doskonalenia zawodowego dla trenerów.

Podstawowym wymogiem dla prowadzenia programu jest udział nauczyciela w szkoleniu i zakup materiałów do realizacji zajęć z dziećmi. Spotkania są realizowane w klasie lub w sali przedszkolnej i nie wymagają żadnego dodatkowego wyposażenia. 

Program Przyjaciele Zippiego był kilkakrotnie poddawany wszechstronnej ewaluacji. Badania prowadzone na Litwie, w Danii i Irlandii jednoznacznie potwierdziły pozytywne oddziaływanie programu w postaci wzrostu kompetencji zaradczych, społecznych i komunikacyjnych dzieci uczestniczących w zajęciach. Najnowsze badania potwierdzają również wpływ programu na osiągnięcia szkolne uczniów.

Program jest realizowany w Polsce od 10 lat, a najlepszym potwierdzeniem jego jakości jest fakt, że wielu nauczycieli realizuje program co roku z nowymi grupami dzieci i deklaruje, że już nie wyobraża sobie pracy z dziećmi w tej grupie wiekowej bez programu Przyjaciele Zippiego.

Źródło: Nerwińska E., Przyjaciele Zippiego (w:) Rekomendowane programy profilaktyki uzależnień, Fundacja Praesterno, Warszawa, 2016

Przyjaciele Zippiego to międzynarodowy program realizowany na świecie przez fundację Partnership for Children. W Polsce program jest oferowany na podstawie licencji przez Centrum Pozytywnej Edukacji – niepubliczną, ogólnopolską placówkę doskonalenia nauczycieli z siedzibą w Warszawie. Program jest dostępny w całym kraju, dzięki współpracy z trenerami i regionalnymi placówkami doskonalenia nauczycieli.

Informacje na temat programu są dostępne na stronach:

Centrum Pozytywnej Edukacji,
ul. Sochaczewska 31 B
01-327 Warszawa
tel: 608 370 777

www.pozytywnaedukacja.pl
e-mail: info@pozytywnaedukacja.pl