Zachęcamy do zapoznania się z opisem nowego programu na liście programów rekomendowanych.
Program ISKRA Odporności uzyskał rekomendację na I poziomie jako program obiecujący z obszaru promocji zdrowia psychicznego i profilaktyki uniwersalnej. Grupą docelową są uczniowie z klas V-VIII szkoły podstawowej oraz uczniowie szkół ponadpodstawowych.
Link do opisu programu

W ostatnich miesiącach do Systemu rekomendacji docierają niepokojące sygnały z samorządów lokalnych oraz placówek edukacyjnych, dotyczące szkoleń lub realizacji programów profilaktycznych, których oferenci w sposób nieuzasadniony i nieuprawniony powołują się na System rekomendacji programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego. Tym samym, osoby decydujące o przeznaczeniu środków publicznych na działania profilaktyczne są wprowadzane w błąd.  

W związku z tym pragniemy przekazać informacje, które pozwolą na uniknięcie niejasności. 

Pełna i aktualna lista programów rekomendowanych znajduje się na stronie www.programyrekomendowane.pl oraz na stronach Ośrodka Rozwoju Edukacji oraz Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. W chwili obecnej znajduje się na niej 25 programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego. 

Inne listy programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego nie są związane z Systemem rekomendacji, tak więc powoływanie się na rekomendacje instytucji tworzących System rekomendacji tj. Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Ośrodka Rozwoju Edukacji, Instytutu Psychiatrii i Neurologii, jest nadużyciem i wprowadzaniem w błąd. 

Na stronie www.programyrekomendowane.pl znajdą Państwo przy opisie programów    charakterystykę grupy docelowej (wiek odbiorców), a także standardy realizacji programu, czyli wymagania dotyczące przygotowania realizatora, warunków realizacji, liczby godzin zajęć zaplanowanych dla uczestników (w tym dla rodziców, jeżeli taki moduł jest zakładany). 

Odstępstwa od tych standardów powinny być zgłaszane do podmiotów opiekujących się danym programem, ponieważ mogą wskazywać na to, że oferowany program w rzeczywistości nie jest programem rekomendowanym lub oferta narusza przepisy autorskich praw majątkowych. 

W przypadku jakichkolwiek wątpliwości (choćby odnośnie do wysokości stawek finansowych za realizację) zachęcamy do kontaktu z podmiotami odpowiedzialnymi za wdrażanie danego programu. Dane kontaktowe zamieszczone są przy opisie danego programu na stronie www.programyrekomendowane.pl na podstronie pn. Metryczka organizacji. Zalecamy sprawdzenie w szczególności:

Czy podmiot składający ofertę lub wskazani przez niego trenerzy mają uprawnienia, potwierdzone odpowiednim zaświadczeniem, do prowadzenia szkoleń przygotowujących nowych realizatorów programu np. nauczycieli?

Czy podmiot składający ofertę lub wskazani przez niego realizatorzy mają uprawnienia, potwierdzone odpowiednim zaświadczeniem, do prowadzenia programu w grupie docelowej np. wśród uczniów?

Czy opis złożony w ofercie (np. liczba godzin szkolenia, liczba zajęć) jest zgodny ze standardami realizacji programu, który uzyskał rekomendację?

Czy podmiot nie nadużywa nazwy programu rekomendowanego i jego statusu, modyfikując w jakiś sposób zakładaną formę realizacji (np. zmieniając grupę wiekową, proponując realizatora zewnętrznego mimo, że program powinien być realizowany przez nauczyciela z danej placówki albo proponując program z obszaru profilaktyki selektywnej jako program profilaktyki uniwersalnej)​

Nieuzasadnione powoływanie się na System rekomendacji programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego, na rekomendacje instytucji tworzących system oraz oferowanie programu rekomendowanego z naruszeniem standardów jego realizacji, powinny być zgłaszane zarówno do podmiotów opiekujących się danym programem, jak i do poszczególnych instytucji odpowiedzialnych za funkcjonowanie Systemu rekomendacji. 

Dzięki Państwa współpracy możemy wyeliminować działalność nieuczciwych podmiotów, która szkodzi skuteczności oddziaływań profilaktycznych, racjonalności wydatkowania środków publicznych oraz dobremu imieniu Autorów i uprawnionych realizatorów programów rekomendowanych.  

Pismo podpisali członkowie „Zespołu ds. rekomendacji programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego”: 

Anna Borucka
Katarzyna Dąbrowska
Robert Frączek
Bartosz Kehl
Dorota Macander
Agnieszka Pisarska
Anna Radomska
Elżbieta Stawecka
Jolanta Terlikowska

W ostatnich miesiącach do instytucji tworzących System Rekomendacji wpływa wiele pytań ze strony samorządów lokalnych m.in. o to, czy programy znajdujące się w Bazie programów rekomendowanych: https://www.programyrekomendowane.pl/ utworzonej w ramach Systemu Rekomendacji Programów Profilaktycznych  i Promocji Zdrowia Psychicznego mogą być realizowane w wersji on-line i finansowane ze środków publicznych przez jednostki samorządu terytorialnego.

Zespół ds. Rekomendacji informuje, że programy aktualnie znajdujące się w Bazie nie były przygotowane do realizacji przy wykorzystaniu narzędzi teleinformatycznych. W związku z tym, w przypadku podjęcia realizacji danego programu w formule on-line należy zaznaczyć, że jest to wersja lub adaptacja programu, która nie podlegała badaniom ewaluacyjnym.
Tym samym nie jest to program legitymujący się rekomendacją, a jedynie program opracowany na podstawie rekomendowanego programu.

Należy również rozdzielić dwie kwestie: szkolenie przygotowujące nowych realizatorów programu  (np. nauczycieli) i prowadzenie programu z docelowym odbiorcą: dziećmi, młodzieżą lub dorosłymi w formule pracy online.

Szkolenie dla realizatorów zwykle udaje się przeprowadzić przy wykorzystaniu narzędzi teleinformatycznych bez wprowadzania do programu szkolenia znaczących modyfikacji. Natomiast w przypadku  zajęć profilaktycznych prowadzonych  on-line dla docelowych adresatów: dzieci, młodzieży lub dorosłych nie dysponujemy wynikami badań ewaluacyjnych weryfikujących  skuteczność tej formy realizacji. Nie można zatem wiarygodnie i rzetelnie orzec o pozytywnym wpływie programu na jego uczestników, przede wszystkim na oczekiwaną zmianę ich zachowania.   

W Bazie znajdują się programy oparte na naukowych podstawach, wykorzystujące skuteczne strategie profilaktyczne. Jest to bardzo solidny fundament merytorycznej konstrukcji programów. Mając zatem świadomość zarówno mocnych podstaw teoretycznych programów, jak i ograniczeń wynikających z aktualnych realiów życia (ograniczeń związanych z pandemią Covid-19), przy podejmowaniu decyzji o adaptacji tych programów do realizacji w trybie pracy zdalnej zalecamy kontakt z autorami i podmiotami odpowiedzialnymi za konkretny program. Tylko we współpracy z nimi powinny zapadać decyzje o możliwościach i kierunkach adaptacji, ewentualnych modyfikacjach dotyczących czasu trwania zajęć czy zawartości merytorycznej lub rezygnacji z realizacji części jakiegoś scenariusza, jeśli niemożliwy jest do zrealizowania  w formule zajęć on-line. Celem takiego kontaktu i weryfikacji możliwości realizacji danego programu rekomendowanego przy wykorzystaniu narzędzi teleinformatycznych  jest troska o zachowanie jakości i skuteczności realizowanych działań oraz adekwatności do potrzeb grupy odbiorców. 

Zespół ds. Rekomendacji zwraca uwagę, że adaptacja danego programu rekomendowanego do realizacji z wykorzystaniem narzędzi teleinformatycznych może uzyskać rekomendację, jeśli podmiot odpowiedzialny za dany program złoży do Systemu Rekomendacji Programów Profilaktycznych i Promocji Zdrowia Psychicznego odpowiedni wniosek (kwestionariusz).  Ocena takiego programu będzie podlegać takim samym regułom i zasadom, jak jego oryginalna wersja przeznaczona do realizacji bezpośredniej.

Pismo podpisali członkowie Zespołu ds. Rekomendacji Programów Profilaktycznych i Promocji Zdrowia Psychicznego:

Anna Borucka
Katarzyna Dąbrowska
Robert Frączek
Bartosz Kehl
Dorota Macander
Agnieszka Pisarska
Anna Radomska
Elżbieta Stawecka
Jolanta Terlikowska